วัดสี่ร้อย จังหวัดอ่างทอง

ประวัติวัดสี่ร้อย
 เมื่อ พ.ศ. 2302 แผ่นดินพระเจ้าเอกทัศน์กษัตริย์องค์สุดท้ายของกรุงศรีอยุธยา พม่าได้ยกทัพมาตีไทย สาเหตุมาจากพระเจ้าอลองพญาให้แม่ทัพยกทัพมาตีมอญ คือหงสาวดี เมื่อตีได้แล้วก็กลับไปเมืองรัตนสิงห์ ส่วนไทยกำลังปราบพวกกระแซ ซึ่งรบติดพันอยู่กับพม่าทางเหนือ ต่อมามีขุนามอญคนหนึ่งคุมพรรคพวกเข้าตีเมืองสิเรียม ที่ปากน้ำหงสาวดีได้พม่ายกทัพมาตีคืนพวกมอญสู้ไม่ได้จึงลงเรือกำปั่นฝรั่งเศสหนีไป ตั้งใจจะไปอินเดีย แต่เรือถูกพายุใหญ่ พัดเรือมาทางตะวันออก จึงแวะมาซ่อมเรืออยู่ที่มะริด เมืองมะริดเป็นเมืองขึ้นของตะนาวศรีซึ่งเป็นเมืองขึ้นของไทย พม่าจึงมีหนังสือมาขอตัวมอญจากพญาตะนาวศรี แต่ไทยไม่ยอกส่งมอญให้ ฝ่ายพระเจ้าอลองพญา ลงมาฉลองพระเกศาธาตุที่เมืองย่างกุ้ง ซึ่งได้สั่งให้ปฏิสังขรณ์ตั้งแต่ตีเมืองนี้ได้ เมื่องฉลองพระธาตุแล้วจึงโปรดให้มังระราชบุตร กับมังฆ้องนรธา คุมพล 800 คน ลงไปตีทวาย ซึ่งแข็งเมืองอยู่และได้ทราบเรื่องของพวกมอญที่หลบหนึอยู่ตะนาวศรีและมะริดหลายลำ พระเจ้าอลองพญาจึงให้มังระราชบุตรยกทัพไปตีทวายและเลยไปตีมะริดและตะนาวศรีด้วยโดยถือโอกาสตัดไมตรีกับไทยด้วยเรื่องมอญ ตีได้เมืองทวาย มะริด ตะนาวศรี โดยง่ายดาย จึงคิดจะตีหัวเมืองไทยต่อๆ เข้ามา ทางกรุงศรีอยุธยาได้รับใบบอกว่าพม่าจะตีตะนาวศรีจึงได้จัดทัพพล 300 มีพญายมราชเป็นแม่ทัพ ยกไปรักษาเมืองมะริดแล้วให้พระยารัตนาธิเบศร์ซึ่งหน้าที่ปกติเป็นจตุสดมภ์กรมวังคุมพล 200 คน ยกหนุนขึ้นไปและการยกทัพไปของพญารัตนาธิเบศร์ครั้งนี้ทางอยุธยายังให้ "ขุนรองปลัดชู"กรมการเมืองวิเศษชัยชาญซึ่งเป็นผู้รู้วิทยาคมคุมพรรคพวกวิเศษชัยชาญเป็นกองอาทมาตทหารกองนี้ จะคงทนมีอาคมแก่กล้า ให้ขุนรองปลัดชูยกไปในทัพพญารัตนาธิเบศร์ ฝ่ายทัพพญายมราช 300 คน ยกข้ามแนวเขาบรรทัดออกไปทางด่านสิงขร (เลยประจวบคีรีขันธ์แล้วแยกขวาไปอีก 17 กม.) พอยกด่านไปทราบว่าเมืองมะริดแตกแล้วจึงไม่ยกทัพไปต่อ ตั้งทัพอยู่ที่แก่งตุ่มปลายน้ำตะนาวศรี ทางฝ่ายพม่า มังระนายทัพจึงให้มังฆ้องนรธายกทัพจากมะริดมาตีทัพไทยที่ตั้งอยู่ปลายน้ำแตกพ่ายไป ทัพพม่าก็ตามทัพไทยตีแตกพ่ายเข้ามา

    ทัพพญารัตนาธิเบศร์ไปตั้งทัพอยู่ที่เมืองกุยบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ จึงสั่งให้ปลัดชูคุมกองอาทมาต 400 คน ลงไปสกัดพม่าอยู่ที่อ่าวหว้าขาว พม่ายกมาถึงตอนเช้าตรู่ขุนรองปลัดชูคุมกองอาทมาตออกโจมตีข้าศึกรบกันด้วยอาวุธสั้นถึงขั้นตะลุมบอนกองอาทมาตไล่ฆ่าฟันทหารพม่าล้มตายเป็นจำนวนมาก ฝ่ายพญารัตนาธิเบศร์ทราบว่ากองทัพพญายมราชแตกแล้ว จึงเกณฑ์ทัพหนุน 500 คน ยกไปเพื่อหนุนกองอาทมาต แต่กองหนุนลงไปไม่ทันเพราะกองอาทมาตรบตั้งแต่เช้าตรู่จนถึงเที่ยงวันก็สิ้นกำลังถูกทหารพม่าฆ่าตาย และส่วนหนึ่งถูกไล่ต้อนลงทะเลจนจมน้ำตายพญารัตนาธิเบศร์ทราบว่ากองอาทมาตแตกแล้วก็ยกทัพหนึกลับไปเพชรบุรี ชาวเมืองวิเศษชัยชาญเมื่อทราบข่าวก็เศร้าเสียใจ จึงได้แต่ภาวนาขอบุญกุศลที่ได้สร้างสมไว้จงเป็นปัจจัยส่งผลให้ดวงวิญญาณของทหาร หาญกล้าได้ไปสู่สุคติในสัมปรายภพ เมื่อ พ.ศ. 2314 ประชาชนได้ร่วมแรงร่วมใจกันสร้างวัดขึ้นเป็นที่ระลึก เป็นอนุสรณ์สถานแก่อนุชนรุ่นหลังของชาวแขวงเมืองวิเศษชัยชาญ เพื่อเป็นการย้ำเตือนให้ระลึกถึงบรรพบุรุษที่พลีชีพเพื่อปกป้องผืนแผ่นดินไทย โดยให้ชื่อว่า วัดสี่ร้อย จนถึงทุกวันนี้ และได้สร้างเจดีย์ไว้เป็นที่ระลึกรวบรวมดวงวิญญาณ ของขาวเมืองวิเศษชัยชาญ ที่พลีชีพในการสู้รบครั้งนั้นและเสียชีวิต 400 คน เป็นที่เคารพบูชาคุณงามความดีที่ต่อสู้เพื่อแผ่นดินไทย